Başkalaşım ve Dönüşüm Sarmalında Yeni İnsan
BAŞKALAŞIM VE DÖNÜŞÜM SARMALINDA YENİ İNSAN
KOMPAKT (ÖZLÜCE) BİR FORMDA
‘METAMORFİZM (METAMORPHOSIS: BAŞKALAŞIM)’
İLE
‘TRANSFORMASYON (TRANSFORMATION: DÖNÜŞÜM)’
ARASINDAKİ FARK VE/VEYA ÖZDEŞİM ÜZERİNE
KISA BİR HASBİHAL!
Bu makâlem gerek, ana sayfamda ve gerekse, yaklaşık 47 ayrı sitede yayımlanan bir paylaşımıma [06.03.2021 tarih ve “Bireysel Metamorfizmini (Metamorphosis: Başkalaşımını) Ve/Veya Transformasyonunu (Transformation: Dönüşümünü) Gerçekleştiremeyenlerin Oluşturduğu Toplumlarda ‘Aydınlanma (Illuminismo)’ Hayal Etmek Kırmızı Kar Yağınca Kayağa Gitmeyi Planlamaktan Farksızdır!” başlıklı paylaşımıma] ilişkin “Özün Sözü” adlı sitede bir okurun (Recep Bayhan’nın) şu sorusuna (“başkalaşım ile dönüşüm arasında ne fark vardır?” sorusuna) bir yanıt olarak hazırlanmıştır. İlgi duyanların bilgisine…
İlkin, “kompakt (özlüce)” bir formda, “metamorfizm (metamorphosis: başkalaşım)” ile “transformasyon (transformation: dönüşüm)” arasındaki “fark” ve/veya “özdeşim” üzerinde duralım:
1- “Metamorfizm (metamorphosis: başkalaşım)”(1) ile şunu anlamak mümkündür: Örneğin; “10 küsur bin yıllık tarih”in ve “3 küsur milyon yıllık evrim”in içindeki “Neolitik Devrim” gibi ya da, “uzaya gitme” gibi çok küçük sayıdaki “özel olgu”lar anlaşılabilir. Buradan hareketle “Neolitik Devrim” denilen, “insanın yerleşik yaşantıya geçmesini imgeleyen bir başkalaşım örneği”dir. Ya da, bir “ipek kozası”ndaki “kurtçuk”un-“tırtıl”ın “kelebek”e geçişini(2) imgeleyen de bu bir tür “başkalaşım örneği”dir! Hatta denilebilir ki başkalaşım, “evrim”le “eşdeğer (izomorf)” bir düzeydedir!(3)
2008’deki bir araştırmaya göre, yetişkin “Manduca Sexta” olarak bilinen tırtıl türü “bir tırtıl olarak öğrenilen davranışları koruyabildiği”(4) başka bir tırtıl türünde de, “süslü güve tırtıl”, diyetinden aldığı toksinleri “metamorfoz” yoluyla, –toksinlerin hâlâ avcılara karşı koruma görevi gördüğü– yetişkinliğe kadar da taşıyabildiği(5) kanıtlanmıştır. 2002’de yayınlanan ve 2013’te desteklenen birçok gözlem, “programlanmış hücre ölümü (Apoptosis-Apoptoz)”nün çok hücreli organizmaların fizyolojik süreçlerinde, özellikle “embriyogenez (embriyonun oluşumu ve gelişimi)” ve “metamorfoz (başkalaşım)” sırasında önemli bir rol oynadığını(6) göstermiştir.
2- “Transformasyon (transformation: dönüşüm)” ise, “Moleküler Biyoloji”de, “bir hücrenin içine dışarıdan bir DNA parçasının girmesi ve hücrenin genomuyla bütünleşmesi sonucu hücrede gerçekleşen genetik değişiklik”(7) demektir. Hücre dışında bulunan serbest DNA parçaları ancak “kompetent (ehil-yetkin)” hâldeki bakteri, mantar, alg, maya ya da bitki hücrelerine girebilir.(8) “Doku kültüründeki ökaryotik hayvan hücrelerinde gerçekleşen transformasyon”a ise özel olarak, “transfeksiyon”(9) adını alır. Sıfat hali olarak, yani “transformasyona uğramış” anlamında, “transforme” kelimesi kullanılır. Hâsılı, tüm “transformasyonlar (dönüşümler)”, birer “inkılaplar-devrimler”le de imgelenebilirdir.
3- “Değişim (varyasyon-alterasyon-mutasyon)”e gelince, bu da daha çok “reform” türü şeylerdir. Değişimler çok aşamalı da olabilir; hatta kolay kolay “hesaplanamaz” ve “denetlenemez”…!
Yine bu bağlamda, diğer “şehâdet dostlarımız” olan “cemâdat” ve “nebâtat” gibi “hayvânat (hayvanlar)”ın “akıl”dan daha çok “içgüdü” ile hareket ettiğini söylesek de, otantik ilim insanları hayvanların “bir tür bilinci” olduğunu, “ilmî” olarak saptamıştır. Gerek, Baruch Spinoza Benedictus de Spinoza gerek, Gottfried Wilhelm Leibniz (1646-1716) ve gerekse, “Alfred North Whitehead (1861-1947) haklıydılar! Yani, “(Etkileşime) Açık-(Etkileşime) Kapalı Pencereli Monadlar [Evreni Oluşturan Kardinal-Fundamental (Temel-Ana-Aslî) Üniteler Kolleksiyonu], Proto-Şuur (Ham-Bilinç)” konusunda (“Fundamental Üniter Görüş”),]…(10) Dahası, “korku, acı, doyum ya da, hissetme” gibi “temel duygular” dışında hayvanların; “utanç” duydukları, “pişmanlık” yaşadıkları ya da, “mizah” anlayışlarının olduğu, “kendi aralarında haberleştikleri” bilinmektedir ve bilinen bulguların dışında bilinmeyen özelliklerini de düşündüğümüzde, bizlerle onlar arasında “çok ince bir çizgi” olduğu söylenebilir.
O halde “insanın farklılığı nedir?” sorusunu, kendimize sormamız gerekir. Çağımızın “ilmî aksiyomatik (belitsel dizge) yapısı” çerçevesinde, “fonksiyonel(işlevsel) yapı”sı bakımından insan; “biyo-sosyal, kompleks-adaptif (karmaşık-uyumlu), gaye -yönelik öğrenen, enformasyon prosesleyen (işlemleyen), sibernetik (güdüm-bilimsel), dinamik (enerjik-devingen) ve psikolojik bir sistem”(11)dir [İnsan’ın “otodalga sistemi (autowave system)”ni bünyesinde barındıran bir varlık olduğunu da, bu arada hatırlatmış olalım]! “Çok kısa bir özet”le insan tanımında, insanın “biyo, psiko, sosyo-kültürel bir varlık/sistem” olduğu belirtilmiştir. Aynı saptamayı belli bir yere kadar hayvanlar için de yapılabilir. Hayvanların da “biyolojik, psikolojik yapılar”ı vardır ve son yıllardaki ilmî çalışmalarda “sosyal bir yaşantı”ları olduğu kanıtlanmıştır. “İnsanı hayvandan ayıran en belirgin yapı, ‘SOSYO-KÜLTÜREL’ & ‘SANATSAL’ ve ‘TARİHSEL’ yapı”dır (zira “İNSAN TARİH YAPAN”dır, hayvanlarsa değil!) ve buradaki en önemli unsur da, –yukarıda söylediklerime ilaveten– “İNSANIN ‘İLİM’-‘FİLOZOFİ (FELSEFE)’-‘SANAT(-ESTETİK)’LA OLAN İLİŞKİSİ”dir.
Unutmayınız; “hiçbir yaşam formunu ayırt etmeksizin, kendi yaşamınız kadar başka yaşamları (‘farklı bilinç formları’nı) da otantik(gerçek-doğru) anlamda ‘bir’ ve ‘aynı’ tutarak sevip yaşattığınızda (empati) ancak o zaman, içinizdeki ışığa kavuşabilirsiniz!” Gelgelelim, bu husus çoğu insanlarca henüz ve hâlâ aşılabilmiş de değil, maalesef…!
Sözün özü, ben 06.03.2021 tarih ve “Bireysel Metamorfizmini (Metamorphosis: Başkalaşımını) Ve/Veya Transformasyonunu (Transformation: Dönüşümünü) Gerçekleştiremeyenlerin Oluşturduğu Toplumlarda ‘Aydınlanma (Illuminismo)’ Hayal Etmek Kırmızı Kar Yağınca Kayağa Gitmeyi Planlamaktan Farksızdır!” başlıklı makâlemde; “birey”in “öz-gür bir birey” olabilmesi için bu “iki kavram”a karşılık gelen “aşa-malar”ı , “bizatihi yaşaması-içselleştirmesi-özümsemesi” gerekliliğine-zorunluluğuna atıfta bulundum; değilse “NE, O BİREY VE NE DE, O TÜR BİREYLERDEN OLUŞMUŞ TOPLUMLARIN ASLA İFLÂHI MÜMKÜN DEĞİL”dir! Olsa olsa bu tür birey ve toplumlar, daima kendilerini kandırarak “MUTLULUK(!) OYUNU” oynamaya devam ederler! Ama gelin görün ki asla, “OTANTİK (GERÇEK-DOĞRU) MUTLU” ola-mazlar!
Neden mi?
Nedeni açık-net ve ortada…! Zira insan varlığına ait her şey; “biyolojik bedeni”, “zihni”, “kas” ve “beyin yapısı” insanın etrafında “mekanik” ya da, “bilgi” ve/veya, “işlemsel” PROTEZLER hâline dönmektedir! Gerçekte, insan bedenin tüm işlevleri insanının etrafında “eş-merkezli” bir düzenle dönmek yerine, “dış-merkezli” bir düzenle “uydulaştı”lar; kendi hesaplarına yörüngeye yerleştiler! O anda insan kendi işlevlerinin kendi teknolojilerinin bu yörüngesel “dışa-dönüklük”ü karşısında kendini yörüngesinden çıkmış ve merkezinden uzaklaşmış buldu! İnsan Dünya gezegeniyle, toprağıyla ve bedeniyle günümüzde kendi yarattığı ve yörüngeye yerleştirdiği uyduları karşısında, “uydulaş”mış durumdadır! “İNSAN BİR ZAMANLAR AŞKINDI, ŞİMDİ YÖRÜNGESİNDEN ÇIKTI!”(12)
Son tahlilde, “Medya teorisi”, “postyapısalcı felsefe” ve “postmodernizm” üzerine olan çalışmalarıyla ünlenmiş ünlü Fransız düşünür ve sosyolog Jean Baudrillard’ın, (1929-2007) bu haklı ve yerinde saptamasını, “İNSANIN METAMORFOZ HÂLİ” olarak görmek, herhâlde yanlış olmaz! Yörüngesinden çıkan, yani doğasından uzaklaşıp insanî yapısını kaybeden insan, “teknolojinin merkez kaç enerjisi”nin yarattığı “hız” ve “devinim” ile “öz-gürlük (!)”üne kavuştuğunu zannederek, kelimenin tam anlamıyla kendini, “AVUTMAKTA”dır! “Kendi koyduğu kurallar kendi yarattığı sınırlar içinde sıkışmış bir hayat süren insanın kendi kendisini ‘kafes’e kapattığı”, diğer bir ifadeyle “BAŞKALAŞIM VE DÖNÜŞÜM SARMALINDA YENİ İNSAN”a doğru “EVRİLDİĞİ” artık, bir gerçektir; ve’s-Selâm…!
(1) Bkz. LIDDELL, Henry George & SCOTT, Robert; “Metamorphosis”, A Greek-English Lexicon, Clarendon Press., Oxford, 1940 & “Online Etymology Dictionary”, Etymonline.com.( Erişim Tarihi: 12.03.2021).
(2) Bkz. LOWE, Tristan & GARWOOD, Russell P. & SIMONSEN, Thomas & BRADLEY, Robert S. & WITHERS, Philip J.; “Metamorphosis Revealed: Time-Lapse Three-Dimensional Imaging Inside A Living Chrysa-lis”, Journal of the Royal Society Interface, 10 (84), July 6, 2013.
(3) Bkz. Gullan, P.J. & Cranston, P.S.; “6.2 Life History Patterns and Phases in The Insects: An Outline of Entomology”, pp. 143-153, Blackwell Publishing, 2005.
(4) Bkz. BLACKISTON, Douglas J. & CASEY, Silva Elena & WEISS, Martha R.; “Retention Of Memory Through Metamorphosis: Can A Moth Remember What It Learned As A Caterpillar?”, PLoS ONE, 3 (3): e1736, 2008.
(5) Bkz. CONNER, W.E.; “Tiger Moths And Woolly Bears—Behaviour, Ecology, And Evolution Of The Arctiidae”, pp. 1–10, Oxford University Press., New York, 2009.
(6) Bkz. LEE, Gyunghee & SEHGAL, Ritika & WANG, Zixing & NAIR, Sudershana & KIKUNO, Keiko & CHEN, Chun-Hong; HAY, Bruce & PARK, Jae H.; “Essential Role Of Grim-Led Programmed Cell Death For The Establishment Of Corazonin-Producing Peptidergic Nervous System During Embryogenesis And Metamorphosis In Drosophila Melano-gaster”, Biology Open, 2 (3): 283–294, 03-15, 2013 & ZAKERI, Zahra & LOCKSHIN, Richard A.; “Cell Death During Development”, Journal of Immunological Methods, 265, (1–2): 3–20, 07-01, 2002.
(7) Bkz. GRIFFITHS, Anthony J. F. & WESSLER, Susan R. & CARROLL, Sean B. & DOEBLEY, John ; “An Introduction To Genetic Analysis”, 2015 & “U.S. National Library of Medicine”, “Transformation” maddesi.
(8) Bkz. CHEN I, DUBNAU, D.; “DNA Uptake During Bacterial Transformation”, pp. 241-9, Nat. Rev. Microbiol. 2 (3), 2004.
(9) Bkz. JOHNSTON, C. & MARTIN, B. & FICHANT, G. & (et al); “Bacterial Transformation: Distribution, Shared Mechanisms And Divergent Control”, pp. 181-196, Nat. Rev. Microbiol., 12. 2014 & “U.S. National Library of Medicine”, “Transfection” maddesi.
(10) “Doğadaki her şeyin farklı düzeyde bile olsa bilinçli olduğu”na dair görüş için bkz. AUDI, Robert (Edit.); “The Cambridge Dictionary Of Philosophy”, matter of ‘panpsychism’, pp. 555-556, Cambridge University Press., Cambridge, 1995 & SPINOZA, Baruch (Benedictus de Spinoza); “Tractatus Theologica-Politicus”, Trans., Samuel Shirley, Brill Academic Publishers, Leiden, 1997 & RESCHER Nicholas N.; “GW Leibniz’s Monadology” , (edition établie par E. Boutroux), University of Pittsburgh Press, Paris, 1991 [French: “La Monadologie”, 1714] & LEIBNIZ, Gottfried Wilhelm; “The Monadology” (1714), -Translated by Robert Latta-, 1898 & LEIBNIZ, Gottfried Wilhelm; “Monadoloji”, Biblos Yay., İstanbul, 2015 & SKIRBEKK G. & GILJE,N.; “Felsefe Tarihi”, (çev: Emrullah Akbaş- Şule Mutlu), Üniversite Kitabevi Yay., İstanbul, 2004 & HAMEROFF, Stuart R. & PENROSE, Roger; “Consciousness in the universe: A review of the ‘Orch OR’ theory”, Phys Life Rev, Mar-11(1):39-78, 2014 & HAMEROFF, Stuart R. & PENROSE, Roger; “Reply to Seven Commentaries on “Consciousness in the Universe: Review of the ‘Orch OR’ theory” Physics of Life Reviews, 11:94–100, 2014 & HAMEROFF, Stuart R. & PENROSE, Roger; “Reply to Criticism of the ‘Orch OR qubit’ – Orchestrated objective reduction is scientifically justified”,Physics of Life Reviews, 11(1):104-112, 2014 & HAMEROFF Stuart R.; “Consciousness, Microtubules and “Orch-OR”: A ‘Space-time’ Odyssey, Journal of Consciousness Studies”, Volume 21, 3-4, 2014, pp. 126-153, -pdf-. (Erişim Tarihi: 01.07.2017) & DENNETT, C. Daniel & HOFSTADTER, R. Douglas; “Fantasies and Reflections on Self and Soul (Aklın G’özü, Benlik ve Ruh Üzerine Hayaller ve Düşünceler)”, çev. Füsun Doruker, s. 124, Bogaziçi Üniversitesi Yay. 2. Baskı (Kasım), İstanbul, 2014 & FRAZER, James George(Sir); “İnsan, Tanrı & Ölümsüzlük (İnsan Gelişimi Üzerine Düşünceler)”, çev. Onur Aydın/İrem Demirel, s. 562, Altın Bilek Yay., İstanbul, 2015. Ayrıca geniş bilgi için bkz. ÖZENLİ, Sertaç; “İlmî Sohbetler”, s. (T) 4-5, Karakuşlar Yay., Adana, 1999 & COŞKUNSU, Zeki; “Tanrım Konuşmalıyız; Lütfen, Mümkünse Hemen!”, -Monolog-, ss.144-155, Çizgikitabevi Yay., Konya, 2015 & COŞKUNSU, Zeki; “Gerçek-Gerçeğe Giden Yol(The Road to Real-Reality): Geçmişimiz-Bugünümüz & Geleceğimiz Non-Konvansiyonel Otantik İlmî Makâleler(I-II-III)”, c.I, ss. 193-201, 559-564, c.II, ss. 1269-1273, 1275-1287, 1309-1315 Çizgikitabevi Yay., Konya, 2019.
(11) Bkz. ÖZENLİ, Sertaç; “İlmî Sohbetler”, s.(C)3, Karakuşlar Yay., Adana, 1999 & COŞKUNSU, Zeki; “Gerçek-Gerçeğe Giden Yol(The Road to Real-Reality): Geçmişimiz-Bugünümüz & Geleceğimiz Non-Konvansiyonel Otantik İlmî Makâleler(I-II-III)”, c. I, ss. 68-69, Çizgikitabevi Yay., Konya, 2019.
(12) Bkz. BAUDRILLARD, Jean; “Kötülüğün Şeffaflığı”, s. 34, çev., Işık Ergüden, Ayrıntı Yay., İstanbul, 1993. Ayrıca bkz. ÖZER, Denizhan; Mart-2017 tarih ve “Dönüşüm Ve Başkalaşım Sarmalında Yeni İnsan” başlıklı makâlesi, https:// www.iaafistanbul.com/denizhan-ozer-yazilari/donusum-ve-baskalasim-sarmalinda-yeni-insan/. (Erişim Tarihi: 12.03.2021).